In de slipstream van alle berichten over plagiaat in de muziekindustrie wil ik graag een lans breken voor twee ouderwetse normen die zich moeilijk laten vatten in dollars: inspiratie en dankbaarheid. En ik koppel daar een vette Spotify-playlist aan, vol liedjes die wel wat weg hebben van elkaar…
<< Tip: zet de playlist ‘Inspiration under a groove’ aan tijdens het lezen >>
De muzikanten Mark Ronson en Bruno Mars hebben besloten dat The Gap Band mag meedelen in de winst van hun superhit ‘Uptown Funk’. Dit liedje lijkt inderdaad wel verdacht veel op het nummer ‘Oops upside your head’ van de 70’s-funkgroep. Bruno en Mark voorkomen met deze stap een nare rechtszaak over plagiaat. Zij waren natuurlijk bang dat ze, net als hun maatje Pharrell Williams, verwikkeld zouden raken in een dure juridische strijd.
Te midden van alle fuzz wil ik graag stilstaan bij het feit dat elke muzikant inspiratie haalt uit het werk van andere musici. Om dit te illustreren, presenteer ik de Spotify-playlist ‘Inspiration under a groove’. Hierin staan sound-a-likes, leentjeburen, samples en plagiaatstootjes gebroederlijk naast elkaar. Een greep uit de lijst:
Blurred lines
Zonder deze hitsige hitsingle zou alle onrust niet hebben bestaan… De familie van Marvin Gaye jaagt als een roedel geldwolven op Pharrell. De nazaten van de soulzanger zijn er namelijk van overtuigd dat de megahit ‘Blurred lines’ teveel lijkt op ‘Got to give it up’ van hun overleden suikeroom. De stijl en de vibe van de liedjes lijken inderdaad op elkaar. Maar toch komen de akkoorden, zanglijnen en teksten van deze twee songs totaal niet overeen. Zoals Pharrell al eerder zei: het soulliedje ‘Working in a coalmine’ van Lee Dorsey (zie playlist) lijkt qua akkoorden veel meer op ‘Blurred lines’.
Het overmatig gebruik van de koe-bel in deze song werd in de rechtszaal bizar genoeg ook genoemd als bewijs van plagiaat. Maar laten we dan ook eens goed luisteren naar de productie van bijvoorbeeld ‘Don’t stop till you get enough’ van Michael Jackson (zie playlist). Trouwens, is die terugkerende ‘ooooh’ in ‘Blurred Lines’ niet gewoon een sample uit ‘Don’t stop’? Of op zijn minst een knappe imitatie?
De rechtbank stelde de Gayes uiteindelijk in het gelijk, waarna Pharrell en en zijn kompanen miljoenen dollars moesten overmaken. ‘Financial healing’, zullen we maar zeggen…
Uptown funk
De vergelijking tussen ‘Oops’ en ‘Uptown funk’ is heel wat minder vergezocht. De baslijnen van de tracks hebben duidelijke overeenkomsten. Bovendien is de timing van de zin ‘Uptown funk you up’ identiek aan de timing van het refrein van ‘Oops’. Dus daar hebben de Gap-gasten absoluut een punt.
Een saillant detail is wel dat de heren van the Gap Band in hun eigen hit zelf ook een citaat verborgen hebben: halverwege het lied zetten zij een riff in die overduidelijk gestolen is uit het lied ‘Disco to go’ van the Brides of Funkenstein, een project uit de P-funk-stal van George Clinton. ‘Disco to go’ is op zijn beurt dan weer gebaseerd op het lied ‘Ahh… The Name is Bootsy Baby’ van Bootsy Collins.
Echter, de baslijn van ‘Uptown funk’ heeft ook wel wat weg van de beroemde keyboard-loop uit ‘Knee deep’, een danskraker van Funkadelic (ook een band van George Clinton). Een sample van dit lied vormde in 1989 tevens de basis voor ‘Me Myself & I’ van De La Soul. Dit trio uit New York rapte trouwens laatst weer mee met popdiva Jessie J, die haar nummer ‘Seal me with a kiss’ ook volledig baseerde op ‘Knee deep’.
De gitaarlick in ‘Uptown funk’ doet denken aan het betere discowerk van Chic of de funk van Zapp. De trompetpartij neigt naar een song van Parliament (wederom een band van George Clinton). Zouden Bruno en Mark wellicht de Prince-compositie ‘Uptown’ in hun achterhoofd gehad hebben bij het schrijven van hun hit? De quote ‘I wanna kiss myself’ zouden we ten slotte kunnen toeschrijven aan het lied ‘Superbad’ van James Brown, dat overigens ook overduidelijk de inspiratie was voor het swingende ‘Sexy MF’ van Prince. En de hysterische ‘say whaaat?’ aan het einde van ‘Uptown funk’ zal heus wel een verwijzing zijn naar ‘Rappers delight’ (dat dan weer volledig gebaseerd is op ‘Good Times’ van Chic). Bent u er nog? Alle genoemde tracks staan in de playlist…
Sex Machine?!
James Brown is de onbetwiste koning van de samples. Bijna de helft van alle hiphop uit de jaren tachtig is opgebouwd uit beats (‘Funky drummer’, ‘Think about it’), saxofoonloopjes (‘Unwind yourself’, ‘Soul Power 1974’) of schreeuwen uit zijn oeuvre (‘Wow’, ‘Uhn’, ‘Hit me’). Ook vandaag de dag blijkt JB nog altijd een onuitputtelijke inspiratiebron voor veel artiesten: Prince, Janelle Monae, Bruno Mars, etc.
Toch ga ik heel even wijzen op een verborgen verwijzing naar Brown. Terence Trent D’Arby scoorde in 1989 een flinke hit met ‘Dance Little Sister’. TTD hanteerde een funky zangstijl en – laten we eerlijk zijn – ritmisch geschreeuw lijkt al gauw op dat van the Godfather of Soul. Maar alleen de mensen die de 8-minuten-versie van ‘Dance Little Sister’ gehoord hebben, weten hoeveel D’Arby echt van JB geleend heeft. (Zie playlist.) ‘Good god!’ roept hij vlak voordat de band weer invalt. Tijdens zijn improvisaties citeert hij hele stukken van ‘Sex Machine’. Een aanrader!
En laten we dan ook stilstaan bij het feit dat ook het origineel van James een verwijzing bevat naar een ouder muziekstuk. In de laatste minuten van ‘Sex Machine’ doorbreken James en zijn medezanger Bobby Byrd hun ‘Get up/Get on up’-duet heel even om samen ‘Shake your moneymaker’ in te zetten. Een citaat van bluesgrootheid Elmore James (zie playlist). Zodoende hebben we in ieder geval 1 keer ’the hardest working man in showbusiness’ betrapt op een sample in een lied van hemzelf.
Locked out of heaven
Bruno Mars leverde een ijzersterk album af met ‘Unorthodox Jukebox’. Hij liet zich overduidelijk inspireren door muziek uit de sixties, seventies en eighties. Zo is de hit ‘Locked out of heaven’ een soort kruising tussen ‘Beat it’ van Michael Jackson en ‘Message in a bottle’ van The Police. Sting waardeerde de wenk van Bruno en stond tijdens de Grammy’s zelfs samen met hem op het podium. Een uitwisseling van respect en dankbaarheid. Zo kan het ook, familie Gaye!
Maar op de plaat van Bruno staan nog enkele nummers die ons bekend voorkomen. ‘Treasure’ kan in het rijtje Chic-soundalikes. Het reggae-deuntje ‘Show me’ herinnert ons aan ‘Pass the Dutchie’ van Musical Youth. Maar het meest in het oor springend is toch wel de gelijkenis tussen ‘If I knew’ en ‘Bring it home to me’ van de soulgigant Sam Cooke (zie playlist).
Hunter
Om nog even terug te keren bij Pharrell, leg ik de loep op ‘Hunter’, een track van zijn album ‘Girl’. Is er ook maar iemand die voor 1980 geboren is die NIET meteen moet denken aan Diana Ross met ‘Upside down’? Precies, we kunnen gerust vaststellen dat we hier bijna met een regelrechte kopie te maken hebben. Toch is er volgens mij geen pijnlijke rechtszaak gaande tussen Pharrell en Nile Rodgers van Chic (die ‘Upside down’ produceerde en de gitaarlijn bedacht). Sterker nog: de heren werken graag samen en scoorden zelfs een monsterhit met Daft Punk: ‘Get lucky’. Zo verdienen de heren liever geld MET elkaar dan AAN elkaar. Wie weet kunnen the Gap Band en George Clinton op de volgende plaat van Bruno Mars een mepje meefunken. Ik kijk nu al uit naar het resultaat… waar het dan ook op zal lijken!
Check de Spotify-playlist ‘Inspiration under a groove’:
© 2016 Vincent Mirck
Terug naar het overzicht: columns